تجلیل سازمان فرهنگی‌هنری شهرداری تهران از صارمی و شیرازی
گزارش: زهرا عبد
عکس‌ها: بهاره اسدی
به گزارش صبا سی و ششمین نشست آیین آواز در فرهنگسرای ارسباران با ویژه‌برنامه‌هایی به مناسبت آغاز چهارسالگی شروع به کار این نشست همراه بود.
ابتدا ویدئوکلیپی شامل تصاویر میهمانان و هنرمندان حاضر در نشست‌های قبلی پخش شد و سپس با اعلام حمید سهرابی (مجری) مراسم اعلام‌نشدۀ نکوداشت شهرام صارمی با پخش ویدئوکلیپی دیگر حاوی زندگی و تلاش‌های هنری این هنرمند کمانچه‌نواز که از قبل توسط کانون موسیقی ارسباران تدارک دیده شده بود آغاز شد. در ادامه صارمی خودش هم به صحنه دعوت شد و از تمام کسانی که در این راه به او یاری رسانده‌اند سپاسگزاری کرد. وی تصریح کرد: امروز سه سال تمام است که برنامه آیین آواز با وجود همه سختی‌ها به حیاتش ادامه می‌دهد. این برنامه در تمام این مدت با طراحی و موضوع‌بندی مباحث تخصصی، هماهنگی میهمانان و اجراهای موسیقی به مدیریت علی شیرازی پژوهشگر و آوازخوان با استقبال زیاد هنرمندان روبرو بوده است.
صارمی افزود: فراموش نکنیم تداوم حیات این برنامه با حضور پیشکسوتان و اهالی هنر امکان‌پذیر خواهد بود. همچنین برای حفظ و ادامه برنامه‌های موسیقی در ارسباران ؛ بابک ربوخه مدیریت موسیقی سازمان فرهنگی هنری با حمایت معنوی اجرایی و صبوری ومهربانی قدم‌های مثبتی برداشته است که از تلاش‌های ایشان سپاسگزاریم و امید داریم جمع موسیقایی هنرمندان همواره با گرمی و مهر برقرار باشد».
گفتنی است صارمی نزدیک به دو دهه است که با تلاش‌هایش فرهنگسرای ارسباران را به یکی از قطب‌های مهم هنری و موسیقایی پایتخت بدل کرده است.
در ادامه مهران مهرنیا آهنگساز و نوازنده تار در تجلیل از صارمی گفت: شهرام دوست همه ماست. او آنقدر در دوستی فوق‌العاده است که هر کسی از دوستانش پیش خود فکر می‌کند که نزدیکترین دوست اوست. او به همه به طور یکسان محبت می‌کند و یاری می‌رساند. شرح تلاش‌های او برای سرپا نگاه داشتن هنر موسیقی و آواز ایرانی نیز بر هیچ‌کس پوشیده نیست». وی افزود: در کارگزاری موسیقی سه تیپ از اهالی موسیقی، عناصر فرهنگی و یک سری آدم‌های بی‌ربط حضور دارند که در عرصه فرهنگ و فرهنگ نقش دارند ولی از اعضای صنف موسیقی نیستند. اما شهرام صارمی نوازنده کمانچه است و کارش موسیقی است. همانطور که استا داود گنجه‌ای از بهترین نوازندگان کمانچه بودند و هستند اما بعد از این که فعالیت و کارگزاری بخش موسیقی را به دست می‌گیرند از کار موسیقی خود فاصله می‌گیرند».
مهرنیا تأکید کرد: بهتراست از کارگزاران فرهنگی بهره بگیریم که کارشان موسیقی نباشد بلکه در حوزه فرهنگ فعال و آگاه و مطلع این حوزه باشند. کاش شهرام صارمی و استاد گنجه‌ای‌ها به کار موسیقی بپردازند و کار عاملیت موسیقی را کسانی بر عهده بگیرند که بود و نبود آنها در حوزه موسیقی فرقی نداشته باشد».
هادی منتظری کمانچه‌نواز پیشکسوت که صارمی در سال‌های دور نزد او مشق کمانچه کرده نیز ضمن تأیید صحبت‌های سخنران قبلی در تمجید از صارمی گفت: شهرام از آن تیپ هنرمندانی است که گِل او را با هنر ناب سرشتند. در دوستی ثابت قدم و دلسوز است. من و استاد اسرافیل شیرچی که با خط زیبایش تابلویی نفیس را به شهرام هدیه کرده است امشب جایی میهمانیم و حضورم در این جمع تنها به خاطر شهرام صارمی است». در ادامه سپس با حضور استادان و هنرمندانی چون مدیر موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران روی صحنۀ فرهنگسرای ارسباران لوح تقدیر و هدایایی به شهرام صارمی اعطا شد. ربوخه و سازمان متبوعش از علی شیرازی خواننده و مدیر برگزاری سلسله نشست‌های آیین آواز نیز به پاس فعالیت‌های چند ساله‌اش در زمینه پاسداشت هنر ملی آواز ایرانی قدردانی و تجلیل کردند.
در ادامه نوبت به ارائه مبحث فنی و تئوریک ماه با عنوان لایه‌بندی تحریر در آواز ایرانی» رسید. شیرازی به همراه علیرضا امینی در این باره سخن گفتند. امینی (آهنگساز و نوازنده سه‌تار) تحقیق و ارائه مباحث تخصصی و فنی برآمده از آن در زمینه آواز را لازمۀ احیا و رشد این هنر دانست. او همچنین از ابداع اصطلاح صدای معیار در سال‌های گذشته توسط شیرازی یاد کرد که برآمده از همین پژوهش‌ها بود و به مناسبت تحلیل صدای حسین خواجه امیری (ایرج) به کار برده شده بود و به وسیله محمدرضا شجریان بر سر زبان‌ها افتاد. امینی همچنین با ایراد سخنانی دربارۀ تحریر این مؤلفه را یکی از مهمترین ارکان آواز ایرانی برشمرد.
سپس علی شیرازی گفت: همواره در توصیف ساختمان تحریر از عبارت‌ها و واژه‌هایی مانند خُرده‌تحریر، تحریرهای ریز و اجزا یا جزئیات تحریر استفاده میشود که به نظرم توصیف کاملی نیست و هنرجوی این رشته را تا حدی دچار سردرگمی می‌کند. پیشنهاد من همچنان که از عنوان مبحث امشب برمی‌آید "لایه‌بندی تحریر" است. به نظرم تحریر، ریز و درشت ندارد و ساختمان آن در حکم پیکره‌ای است که مانند پنج انگشت هر کدام در تقویت و تکمیل فعالیت‌های دست آدمی به حرکت درمی‌آیند و هر کدام نقشی مهم و مؤثر ایفا می‌کنند».
وی افزود: استادم محسن کرامتی از استادش محمدرضا شجریان نقل می‌کرد که ادوات تحریر عبارتند از "آ"، "ها" و چیزی بین این دو که آن را به شکل قراردادی "عا" می‌خوانیم و در نوشته‌های آوازی و موسیقایی‌مان هم "عا" می‌نویسیم. یعنی همان دو حرف آغازکنندۀ کلمۀ"عالی" که افرادی با سلوک مذهبی و دارای ته‌لهجۀ عربی این دو حرف را از ته گلو و به اصطلاح از مخرج حلقی ادا می‌کنند. تحریر از آمیزش نرم و زیبای این ادوات خلق میشود در حالی که متأسفانه بسیار می‌بینیم دوستان آوازخوان و هنرجو این ادوات را به هم می‌سایند. باید گفت که تحریر هم مانند گونه‌هایی از انواع هنر خوشنویسی‌مان که در آن حروف به نرمی و با حرکت قلم به زیبایی در کنار هم می‌نشینند ادا میشود. یعنی هیچ یک از هجاهای تحریر با شتاب از پی هم نمی‌آیند و البته ردیف کردن این هجاها پشت سر هم نیز زمان‌بندی و تکنیک خاص خود را دارد».
او همچنین درباره برخی غلط‌های مصطلح در توصیف تحریر گفت: همچنان که از استادان شجریان و کرامتی نقل کردم ادوات تحریر شامل آ، عا و ها است. در حالی که می‌بینیم به برخی کلمات مانند "امان"، "جانم" و "ای دوست" که موقع تحریر دادن آوازخوان‌ها به پیکرۀ تحریر افزوده میشود به غلط ادوات تحریر می‌گویند. من برای تشخیص و تمیز درست این دو بخش مهم از ساختمان تحریر چنین کلماتی را کلمات کمک‌تحریری می‌نامم».
امینی درباره تفاوت تحریرهای آوازی با تحریرهای تصنیفی در موسیقی ایرانی پرسید و شیرازی گفت: خب هم آواز و هم ضربی‌خوانی، تصنیف و ترانه، متر خاص خود را دارند. متر مخصوص ضربی‌خوانی و تصنیف و ترانه، کاملاً پیش‌بینی شده از قبیل شش‌هشتم و دوچهارم و چهارچهارم و غیره است در حالی که متر آواز بر اساس اوزان عروضی است و البته دست آوازخوان هم تا حدودی در ارائه مترهای آوازی باز است. اما در خصوص لایه‌بندی تحریر این دو باید بگویم هر کس به هر شیوه‌ای که می‌خواند برایش فرقی نمی‌کند که در حال اجرای تصنیف است یا دارد آواز می‌خواند. در واقع خواننده از همان تکنیک‌ها و لایه‌بندی موقع اجرای هردو گونۀ موسیقایی استفاده می‌کند».
این مبحث فنی با پخش آواز مشهور بیات اصفهان اثر زنده‌یاد یونس دردشتی با مطلع شعری شب که در حلقۀ ما زلف دلارام نبود» همراه شد. شیرازی نیز به مناسبت هر بخش از سخنانش به شکل مثالی قطعاتی را در تکمیل بحث اجرا می‌کرد.
اجرای آواز توسط خوانندگانی مثل سیدرضا زهرایی، مسعود مظلوم، احمد بیرانوند، امین جمیلی‌نژاد و امیرمهدی زمانی از دیگر بخش‌های نشست بود. ضمن اینکه یک پیام تصویری ویژۀ جشن سه سالگی نشست توسط اکبر گلپایگانی از قبل آماده شده بود که در میانه‌های برنامه برای حاضران در ارسباران پخش شد. ایشان در صحبت‌هایش از برگزارکنندگان این نشست و کانون موسیقی ارسباران قدردانی کرد و تداوم این مسیر را که در معرفی جوانان شایسته هنر ملی آواز مفید بوده خواستار شد. گلپایگانی همچنین بسترسازی برای جوانان و استعدادیابی موسیقیایی در کشور یعنی همان کاری را که علی شیرازی بدون هیچ هزینه ای در نشست آیین آواز انجام می‌دهد برای جامعه موسیقی ضروری دانست. گلپایگانی در پایان صحبت‌هایش نیز حمایت کامل خود را به عنوان استاد پیشکسوت و صاحب سبک آواز از برگزارکنندگان آیین آواز در راهی که در پیش گرفته‌اند اعلام کرد.
محمدابراهیم ذوالقدر، میلاد کیایی، محمد ملاآقایی، لطفعلی سیلانی، محمداسماعیل قنبری، علیرضا حاجی‌طالب، محمدباقر جعفری، قدرت‌الله انتظامی، سیدحسین جعفری، حسام صحرایی، مسعود اعرابی، امیر متولی، حسن علی‌نژاد، حسن آزاده‌فر، کاوه اسدی، عیسی فیروزدهقان، سعید ناظمی، امیر صبوری، بابک ربوخه (مدیر موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران) و بامداد فلاحتی از جمله چهره‌های فرهنگی و هنری حاضر در این نشست بودند
برگرفته از: رومه صبا شنبه 26 امرداد 98
https://rooznamehsaba.com/wp-content/uploads/edd/2019/08/1175-5-copy.jpg
برای نجات آواز ایرانی هنوز دیر نیست
فیلم حمایت استاد اکبر گلپایگانی از نشست آیین آواز و تمجیدش از صدای علی شیرازی
موسیقی ,آواز ,تحریر ,صارمی ,شیرازی ,هم ,که در ,است که ,را به ,آیین آواز ,شهرام صارمی ,موسیقی سازمان فرهنگی ,هنری شهرداری تهران ,مدیر موسیقی سازمان ,کانون موسیقی ارسباران
درباره این سایت